"Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh,
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân,
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm"
Trích: Truyện Kiều (Nguyễn Du)
Tết Thanh Minh là ngày nào?
Theo nghiên cứu văn hoá dân gian, khoảng tháng 3 Âm lịch hàng năm, người Việt có một khoảng thời gian gọi là tiết Thanh Minh. Có thể hiểu thanh là khí trong, còn minh là sáng và Thanh Minh nghĩ là trời quang đãng, mát mẻ.
Được biết, Tết Thanh Minh không có ngày cố định, khoảng thời gian bắt đầu là từ ngày 4-5/4 và kết thúc vào 20-21/4 Dương lịch. Cụ thể, kết thúc Xuân Phân ta sẽ bắt đầu Thanh Minh và kéo dài cho đến khi bắt đầu Cốc Vũ.
Năm 2022, Tết Thanh Minh là vào thứ Ba, ngày mùng 5/4/2022 (5/3 Âm lịch).
Nguồn gốc của Tết Thanh Minh?
Tiết Thanh Minh là 1 trong 24 tiết khí. Và tiết Thanh Minh là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí, bắt đầu sau ngày Lập Xuân 45 ngày và sau ngày Đông chí 105 ngày.
Tết Thanh Minh bắt nguồn từ Trung Quốc, diễn ra vào thời Xuân Thu. Theo truyền thuyết, thời điểm đó, vua Tấn Văn Công rơi vào cảnh loạn lạc phải đi lưu vong khắp nơi. Thời gian này, ông được hiền sĩ Giới Tử Thông hộ tống và hiến kế vượt qua bao nhiêu kiếp nạn, thậm chí còn còn dùng thịt ở chân để cứu vua khỏi chết đói. Tuy nhiên khi giành lại đất nước thì Tấn Văn Công đã quên mất người giúp đỡ mình.
Giới Tử Thôi sau đó cùng mẹ lui về Điềm Sơn ở ẩn, vua tức giận đốt cháy cả khu rừng khiến hai mẹ con chết cháy. Trước cái chết đau đớn của người mình mang ơn, vua đau buồn và ban lệnh cả nước kiêng đốt lửa, ăn đồ nguội trong 3 ngày (3/3 - 5/3 Âm lịch) để tưởng nhớ. Đây được gọi là Tết Hàn thực, một ngày thuộc Tết Thanh Minh.
Ý nghĩa ngày Tết Thanh Minh
Tết Thanh Minh là dịp để con cháu cùng hướng về cội nguồn tổ tiên. Đây là ngày cả gia đình cùng nhau tụ họp đi tảo mộ, sau đó quây quần bên mâm cơm gia đình. Những ngôi mộ sẽ được làm sạch, sắp xếp tươm tất nhằm thể hiện lòng thành kính đối với tổ tiên.
Trong những ngày này, tại các khu nghĩa trang, có rất nhiều người xuất hiện để thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” nét văn hóa đẹp của người dân Việt Nam. Qua đó cũng nhắn nhủ, hãy quan tâm những người mình yêu thương bất kỳ thời điểm nào.
Làm gì trong Tết Thanh Minh?
Đi tảo mộ
Tết Thanh Minh con cháu sẽ chuẩn bị lễ vật và thắp hương trước mộ của những người đã khuất, sau đó tiến hành dọn dẹp các vị trí xung quanh. Khi đã tảo mộ xong, mọi người sẽ cùng nhau về nhà làm mâm cơm dâng lên bàn thờ gia tiên rồi ăn uống sum vầy bên gia đình.
Tết Thanh Minh cúng gì?
Được biết, mâm cúng Tết Thanh Minh không cố định cụ thể mà phụ thuộc vào phong tục địa phương cũng như gia đình. Tuy nhiên, các gia đình đều không quá cầu kỳ mà chuẩn bị như một mâm cơm bình thường cho các thành viên cùng nhau sum vầy.
Văn khấn Tết Thanh Minh
Văn khấn Tiết Thanh Minh ngoài mộ:
Sắm lễ tảo mộ Tiết Thanh minh thường bao gồm: Hương đèn, trầu cau, tiền vàng, rượu thịt (chân giò, gà luộc hoặc một khoanh giò nạc), hoa quả.
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con Kính lạy Hương linh………………(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo………….
Hôm nay là ngày.………….
Nhân tiết:………………………….
Tín chủ (chúng) con ……………………………
Ngụ tại:…………………….
Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao dầy, gây dựng cơ nghiệp của………….. chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh…………............lai lâm hiến hưởng.
Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái. Con cháu chúng con xin vì chân linh..……..Phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên, làm phúc cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.
Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều dữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hờ tươi tốt, cháu con vinh hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.
Văn khấn Tết Thanh Minh tại gia:
Con nguyện Nam Mô A Di Đà Phật!
Con nguyện Nam Mô A Di Đà Phật!
Con nguyện Nam Mô A Di Đà Phật!
Con kính lạy 9 phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương,
Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ chư vị Tôn thần,
Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn thần,
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa,
Ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần,
Con kính lạy các Gia thân, Gia tiên tiền tổ dòng họ...........
Hôm nay là ngày..... tháng.... năm.... (Âm lịch)
Tín chủ con (chúng con) là........ Ngụ tại......
Nhân tiết Thanh Minh, trời trong mây sáng,
Chúng con cảm nghĩ ân thâm trời đất cùng chư vị Tôn thần,
Nhớ đức cù lao Tiên tổ, mỗi niệm không quên.
Chúng con gửi gắm lòng thành, sắm sanh lễ vật,
Sửa sang hương đăng, trần thiết trà quả, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời:Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương,
Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Ngài Bản gia Táo quân,
Ngài Ngũ phương, Long mạch, Tài thần,
Cúi xin giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời Gia thân, hương linh Gia tiên nội ngoại dòng họ...
Cúi xin thương xót con cháu, giáng về linh sàng,
Chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Lòng thành xin dâng, trầu rượu trà nước,
Hương hoa phẩm vật, lễ bạc tâm thành,
Kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên,
Đồng lân án tiền, đồng lai hâm hưởng.
Độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an,
Bốn mùa không hạn ách nào xâm lược, tám tiết hưởng vinh quang thịnh vượng.
Giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Phục duy cẩn cáo.
Con nguyện Nam Mô A Di Đà Phật!
Con nguyện Nam Mô A Di Đà Phật!
Con nguyện Nam Mô A Di Đà Phật!
